Lanyard

Lanyard

İnşaat İskele Sistemlerinde Lanyard Kullanımı: 

1. Giriş

İnşaat sektöründe yüksekte çalışma, iş kazaları ve ölümlü vakaların en sık yaşandığı alanlardan biridir. Özellikle iskele sistemlerinde çalışan işçilerin güvenliğini sağlamak için kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanılmaktadır. Bu sistemlerin en önemli bileşenlerinden biri de lanyard (düşüş durdurucu emniyet kemeri bağlantı halatı) olarak adlandırılan ekipmanlardır. 

2. Lanyard Nedir ve Nasıl Çalışır?

Lanyard, bir ucu çalışanın emniyet kemerine (harness), diğer ucu ise sabit bir ankraj noktasına bağlanan, düşüşü durdurmak için tasarlanmış bir bağlantı ekipmanıdır. Temel olarak iki tür lanyard bulunur:

1. Statik (Sabit Uzunluklu) Lanyard
2. Şok Emici (Energy Absorber) Lanyard

Şok emici lanyardlar, düşüş sırasında oluşan kinetik enerjiyi absorbe ederek vücuda zarar vermesini engeller.

Lanyard Örneği (EN 354 Standardına Göre)

3. Uluslararası Standartlar (OSHA, ANSI, EN)

3.1. OSHA (Occupational Safety and Health Administration - ABD)

OSHA, iş sağlığı ve güvenliği konusunda ABD’de geçerli olan standartları belirler. OSHA 1926.502 standardı, düşüş koruma ekipmanlarının kullanımını düzenler. Bu standarda göre:

• Lanyardların maksimum uzunluğu, düşüş mesafesini sınırlayacak şekilde ayarlanmalıdır.
• Şok emici lanyard kullanımı zorunludur (6 feet’ten fazla düşüş riski olan durumlarda).
• Ankraj noktaları, kişi başına en az 5.000 lbs (2.268 kg) yüke dayanıklı olmalıdır.

3.2. ANSI/ASSP Z359 (American National Standards Institute)

ANSI Z359 serisi, düşüş koruma ekipmanları için kapsamlı standartlar sunar:

• ANSI Z359.11-2021: Şok emici lanyardların performans kriterlerini belirler.
• ANSI Z359.12-2019: Bağlantı hatlarının ve ankraj sistemlerinin test yöntemlerini içerir.

3.3. EN (European Norm) Standartları

Avrupa Birliği’nde lanyardlar için geçerli olan standartlar şunlardır:

• EN 354:2010: Bağlantı hatlarının (lanyard) teknik özelliklerini tanımlar.
• EN 355:2002: Şok emici lanyardların performans testlerini kapsar.
• EN 363:2018: Kişisel düşüş önleme sistemlerinin genel şartlarını belirler.

EN 355 Standardına Göre Şok Emici Lanyard Testi

4. Türkiye’deki Standartlar (SGK, TSE, İSG Mevzuatı)

Türkiye’de lanyard kullanımı, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331) ve ilgili yönetmeliklerle düzenlenmiştir.

4.1. TSE (Türk Standartları Enstitüsü)

• TS EN 354: Bağlantı hatları için teknik şartları belirler.
• TS EN 355: Şok emici lanyardların performans kriterlerini tanımlar.
• TS EN 363: Düşüş önleme sistemlerinin genel kurallarını içerir.

4.2. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (İSG Yönetmeliği)

Yüksekte Çalışma Yönetmeliği (2019) uyarınca:

• Lanyardlar, her kullanımdan önce kontrol edilmelidir.
• Ankraj noktaları, en az 12 kN (1.200 kg) yüke dayanıklı olmalıdır.
• Şok emici lanyard kullanımı zorunludur (2 metreden fazla düşüş riski varsa).

5. Lanyard Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. Doğru Bağlantı: Lanyard, ankraj noktasına doğru şekilde bağlanmalı (örn. dorsal halka).
2. Şok Emici Özellik: Düşüş enerjisini absorbe eden modeller tercih edilmeli.
3. Periyodik Kontrol: Her kullanım öncesi aşınma, kopukluk ve deformasyon kontrolü yapılmalı.
4. Uygun Ankraj Noktası: Ankraj noktası, çalışanın düşüş mesafesini sınırlayacak yükseklikte olmalı.

6. Sonuç ve Öneriler

İskele sistemlerinde lanyard kullanımı, işçi güvenliği için hayati öneme sahiptir. Uluslararası standartlar (OSHA, ANSI, EN) ve Türkiye mevzuatı (TSE, İSG Yönetmeliği), lanyardların teknik özelliklerini ve kullanım şartlarını detaylı şekilde belirlemiştir. İşverenlerin, bu standartlara uygun ekipman temin etmesi ve çalışanları doğru kullanım konusunda eğitmesi gerekmektedir.

Öneriler:

• Şok emici lanyard kullanımı zorunlu hale getirilmeli.
• Periyodik eğitimler ile çalışanlar bilinçlendirilmeli.
• TS EN 354 ve EN 355 standartlarına uygun ürünler tercih edilmeli.